Bu yazımızda Özne Yüklem Uyumsuzluğu Anlatım Bozukluğu Örnekleri hazırladık. Öncelikler Özne-yüklem uyuşmazlığı üç ayrı başlık altında incelenmektedir. Bu başlıklar altında örneklerimizi vereceğiz.
Tekillik-Çoğulluk Bakımından Anlatım Bozukluğu Örnekleri
Bir cümlede Tekillik ve çoğulluk bakımında özne ile yüklem arasında bazı kurallar vardır. Bu kuralara uymamak, cümle içerisinde özne ve yüklem uyumsuzluklarına sebep olur. Örnek vermek gerekirse;
• Bir cümlede Özne tekilse yüklem de tekil olmalı.
- Ahmet, otobüse doğru koşuyor. (doğru)
- Amca, kimseye bir şey demiyor. (Doğru)
- Kız içeriye girdi. (Doğru)
• Bir cümlede Özne insan ise yüklem tekil veya çoğul olabilir.
- İnsanlar, sofrada yemek bekliyor. (doğru)
- İnsanlar, sofrada yemek bekliyorlar. (doğru)
- Çocuklar ödevlerini yaptı. (doğru)
- Çocuklar ödevlerini yaptılar. (doğru)
• İnsan dışında bir varlık ya da kavram özne konumundaysa, çoğul da olsa yüklem tekil olur.
- Bahçedeki çiçekler, teker teker kuruyor. (doğru)
- Bahçedeki çiçekler , teker teker kuruyorlar. (yanlış)
- Kediler, mamanın etrafında dolaşıyor. (doğru)
- Kediler, mamanın etrafında dolaşıyorlar. (yanlış)
• Öznenin çoğul eki almadığı; ama anlamca çoğul olduğu cümlelerde, yüklem tekil olur.
- Herkes, onun yaptığını söylüyor. (doğru)
- Herkes, onun yaptığını söylüyorlar. (yanlış)
Kişi Bakımından Anlatım Bozukluğu Örnekleri
Bir cümlede; öznenin, farklı kişilerden meydana gelmesine göre yüklemin alması gereken kişi eki belli kurallarla belirlenir. Belirlenen bu kurallara uyulmaması, özne ve yüklem uyumsuzluklarına sebep olacaktır. Bu kurallar şu şekilde sıralanabilir:
Öznenin içinde birinci kişi yanında (ben – biz), ikinci kişi (sen – siz) veya üçüncü kişi (o – onlar) varsa yüklem “birinci çoğul”a göre çekimlenir.
- O dersi bir ben bir de Ahmet doğru anlattı. (yanlış)
- O dersi bir ben bir de Ahmet doğru anlattık. (doğru) (ben ve Ahmet-Biz)
- Ben ve o bu soruyu çözdüm. (Yanlış)
- Ben ve o bu soruyu çözdük. (Doğru) (Ben ve o -biz olur)
Öznenin içinde ikinci kişinin yanında (sen – siz), üçüncü kişi (o – onlar) varsa yüklem “ikinci çoğula” göre çekimlenir.
- Sen ve arkadaşın, bu ödevi yapmalısın. (yanlış)
- Sen arkadaşın bu ödevi yapmalısınız. (doğru) (Sen ve arkadaşın- siz olur)
Olumluluk – Olumsuzluk Bakımından Anlatım Bozukluğu Örnekleri
Bazı özneler olumsuz yüklem alırlar. Bunlar; hiçbiri, kimse, hiç kimse gibi kelimelerin oluşturduğu sözcüklerdir. Bu öznelere sahip cümlelerin olumlu bir yükleme sahip olamaz.
- Amcamla hiç kimse şakalaşıyordu. (yanlış)
- Amcamla hiç kimse şakalaşmıyordu. (Doğru)
- Sınıfta herkes ağlıyor; bir türlü susmuyor. (yanlış)
- Sınıfta herkes ağlıyor; hiç kimse bir türlü susmuyor. (doğru) (Özne Yüklem Uyumsuzluğu Anlatım Bozukluğu Örnekleri)
Eklerin Yanlış Kullanılması Anlatım Bozukluğu Örneği
7. Sınıf Anlatım Bozukluğu Örnekleri
